مقام والای عشق عرفانی در اشعار شهریار
تاریخ انتشار: ۲۷ شهریور ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۱۴۰۶۹۱
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری ایسکانیوز ۳۳ سال پیش در چنین روزی، بیست و هفتم شهریور سال ۱۳۶۷ هجری شمسی استاد «محمد حسین شهریار»، شاعر مشهور ایرانی درگذشت.
زندگینامهسیدمحمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار در سال ۱۲۸۵ شمسی در تبریز به دنیا آمد، ایام کودکی او با جنبش آزادیخواهان مشروطه ایران به رهبری ستارخان و باقرخان همراه بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
شهریار سپس وارد مدرسه طب شد، ولی در پی یک جریان عاطفی و پس از ۵ سال تحصیل، بدون اخذ مدرک دکتری، تهران و دانشکده را ترک گفت و در خراسان وارد خدمت دولتی گردید. او در نیشابور به دیدار کمال الملک، نقاش مشهور رفت و شعری درباره وی سرود. شهریار از آن پس مدتی در تهران سکونت داشت و از سال ۱۳۱۹ شمسی در تبریز اقامت گزید.
عشق به اهل بیت در اشعار شهریار مشهود استوی همزمان با اوج گیری نهضت اسلامی، با زبان شعر، انقلاب اسلامی ایران را همراهی کرد. شهریار، به عنوان یکی از مشهورترین غزلسرایان معاصر ایران، معروفِ خاص و عام است. او غزلهای دلنشینِ بسیاری سروده که یادگار نخستین عشق آتشین اوست. علاوه براین استاد شهریار یک شاعر مذهبی بود. علاقه زیاد او به پیامبر اسلام (ص) و اهل بیت ایشان (ع) در بسیاری از اشعارش متجلی است؛ لذا عشق عرفانی نیز در اشعار شهریار مقام والایی دارد و بر بیشتر شعرهای او سایه افکنده است.
کلیات اشعار شهریار متجاوز از پانزده هزار بیت از قصیده و غزل و مثنوی و قطعه است که در سه مجلد به چاپ رسیده است. شهریار در سال ۱۳۶۷ شمسی به دریافت لوح دست خط زرین حضرت امام خمینی (ره)، دیپلم افتخار و سکه یادبود به عنوان برگزیده شعر، نائل آمد. این شاعر شهیر سرانجام در بیست و هفتم شهریور ۱۳۶۷ شمسی در سن ۸۲ سالگی در تهران درگذشت و در مقبرةالشعرای تبریز به خاک سپرده شد. برای پاسداشت مقام ادبی استاد محمدحسین شهریار و نکوداشت این شاعر پرآوازه، سالروز درگذشت وی برابر با بیست و هفتم شهریور، به عنوان روز شعر و ادب فارسی نامگذاری شده است.
شاعرانههای یک ملت از روز شعر و ادب فارسیسال هاست که روز بیست و هفتم شهریور، برابر با سال روز درگذشت استاد شهریار، به عنوان «روز شعر و ادب» شناخته میشود. روزی که در آن بیش از هر زمانی نغمهها و شاعرانههای ایرانیان به خاطر میآید.
روز شعر و ادب همواره با مهمترین اثر استاد شهریار یعنی منظومه حیدر بابایه سلام (سلام به حیدربابا) شروع میشود.
منظومهای که سرشار از اصالت و زیباییهای یک روستا زاده است و میتواند با کمک بالهای خیال، ما را به جهان دهقان زادهای به نام فردوسی در قرن چهارم هجری شمسی برده و تمام فراز و فرودهای شعری را مرور کند.
شعری که ما را با تاریخ ایران هم چهره به چهره میکندتاریخی که همواره رزم و بزم و صبر و اشک و شادی اش را با شعر تاب آورده و گذرانده است و بیراه نیست که میگویند «شعر» در خون ایرانیان است.
چنان که اگر ما داستان کوتاه و نمایشنامه و رمان در تاریخ ادبی خود کمتر داشته ایم در عرصه شعر سربلند هستیم و تاریخ شعری پرباری داریم.
ما در چنین روزی در سایه نام شهریار حتی میتوانیم از رودکی، مولانا، حافظ، قیصر امین پور، نیما یوشیج، سلمان هراتی، سهراب سپهری و حمید سبزواری یاد کنیم.
میتوانیم سبکهای شعری مختلف را یک به یک بشماریم و از سبکهای خراسانی و عراقی و هندی و شعر نو و سپید که هر یک به مناسبتی و به نسیمی و به فرصتی پدید آمده است ساعتها بگوییم و بشنویم.
در واقع گرچه شهریار بنابر یک اتفاق فرصتی برای نام گذاری روز شعر و ادب در تقویم ایرانیان شد، اما از جمله شاعرانی است که تنوع زیستی و قومی ایرانیان را در شعر خود نشان داده است.
او از آن جا که به زبانهای ترکی آذربایجانی و فارسی شعر سروده است نمادی از احترام به اقوام ایرانی است.
شهریار از طرفی، با زندگی پرفراز و نشیبش که تب و تابهای آن در شعرش آمده است، نشانهای از روح حساس و گویای ایرانیان است، که، چون به رنجی باشند میخوانند و، چون در شادی باشند از زندگی خود بی ترس، اما گاه به کنایه و گاه به طنز یاد میکنند:
" آمدی جانم به قربانت، ولی حالا چرا
نوشدارویی و بعد از مرگ سهراب آمدی "
شهریار گرچه به اعتقاد برخی شاید به صورت شتابزدهای به عنوان نشانهای از روز شعر و ادب قرار گرفته است، اما اگر کمی عمیق شوی بیش از هر کسی میتواند یک انسان ایرانی باشد: از عاشقانه هایش تا انتخاب هایش.
یک نمونه آن علاقه او به خانواده و به خصوص مادرش است که به صورت بسیار درخشانی در شعرهای خود از او یاد میکند. چنان که وقتی مادر را از دست میدهد این سوگنامه را میسراید:
از آمدم به خانه، چه حالی! نگفتنی
دیدم نشسته مثل همیشه کنار حوض
پیراهن پلید مرا باز شسته بود
انگار خنده کرد، ولی دل شکسته بود:
بردی مرا به خاک سپردی و آمدی؟
تنها نمیگذارمتای بینوا پسر
میخواستم به خنده درآیم به اشتباه.
اما خیال بودای وای مادرم...
نکتههای دیگری هم در زندگی شهریار وجود دارد که باز او را به جهان شعری ایرانیان نزدیک میکند.
چنان که اگر بیشتر شاعران ما همراه با شعر خود به نواختن موسیقی میپرداختند او هم در جوانی سه تار را به نیکویی تمام مینواخت.
اگر شاعری، چون حافظ میگوید: «قرآن ز بر بخوانم در چهارده روایت» شهریار هم قرآن را با خط خوش کتابت میکرد.
شهریار، چون فردوسی بیان گر زندگی مردم کوچه و بازار است و از این که گاهی در شعرش محاوره به کار میبرد نمیترسد.
شعر آیینی هم در شعر شهریار نمود دارد و او شاید دنباله رو محتشم کاشانی است که «باز این چه شورش است» را زمزمه مردمان کرد آن جا که «علیای همای رحمت» را بعد از خوابی که دیده بود سرود:
علیای همای رحمت تو چه آیتی خدا را
که به ماسوا فکندی همه سایه هما را
دل اگر خداشناسی همه در رخ علی بین
به علی شناختم من به خدا قسم خدا را
شهریار در سرودن انواع گونههای شعر فارسی -مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی- هم تبحر داشته است؛ و چنین است که روز ۲۷ شهریور سال ۱۳۶۷ که همزمان با پرواز روح پاک این شاعر آزاده است به درستی روز شعر و ادبی است که ایرانیان میتوانند در سایه آن همه شاعران ایرانی را یک جا تصور کنند و شاعرانه هایشان را با او قسمت کنند.
شاید صدای گیرا، چهره آرام و شعرهای او که تا ابد در خاطره همه مردم این مرز و بوم زنده و باقی است چراغ راهی برای آیندگان و جهان انسان سازی باشد که شهریار و دیگر شاعران همواره به دنبالش هستند.
انتهای پیام/
سیده سمیه حسینی کد خبر: 1111471 برچسبها اخبار روزمنبع: ایسکانیوز
کلیدواژه: اخبار روز بیست و هفتم شهریور روز شعر و ادب اشعار شهریار
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.iscanews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسکانیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۱۴۰۶۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شعر فارسی فلسطین به دست عرب زبانان نمیرسد
امیر حسین هدایتی شاعر و پژوهشگر شعر مقاومت در گفت و گو با خبرنگار مهر در خصوص تعریف شعر مقاومت گفت: تعریف اساسی شعر مقاومت، در واقع توضیح و تبیین شرایط مقاومت در مقابل فشارداخلی و خارجی در یک ملت است. ملتی که تحت فشار یک استبداد داخلی یا تحت فشار یک استعمارخارجی باشد، پدیده مقاومت ادبی از طرف روشنفکران، ادیبان و شاعران شکل میگیرد. مثل شعر مشروطه که در واقع و به نحوی یک نوع شعر مقاومت در مقابل استعمار خارجی و دیکتاتوری داخلی بود. ولی بعد از انقلاب اسلامی شعر مقاومت تعریف دیگری پیدا کرد. البته جدا از شعر انقلاب اسلامی که در واقع خودش یک تعریف خاصی از شعر مقاومت دارد، با شروع جنگ تحمیلی و دفاع مقدس یک پدیده دیگری در ادبیات ما با عنوان شعر پایداری به وجود آمد.
وی افزود: اساسا در ادبیات جهان شعر مقاومت تعریف دیگری دارد. مثلا شعرفدریکو لورکا در اسپانیا بر علیه استبداد داخلی و حکومت فرانکو یک شعر مقاومت محسوب میشود. محمود درویش هم در فلسطین به عنوان شاعر مقاومت مطرح است . او هم در اشعارش علیه اشغالگری و ستمی که بر مردم فلسطین رفته، صحبت میکند. مقاومت برای معیارها و مصداقهای متفاوتی مبارزه میکند اما معمولا در اطراف چنین پدیدههایی شعر مقاومت شکل میگیرد. شعر مقاومت در هفتاد سال گذشته در حوزه و مساله فلسطین جایگاه خاصی دارد. شاعران مقاومت در فلسطین و به خصوص در میان جامعه عرب شهرت زیادی دارند. شاعرانی مثل معین بسیسو، محمود درویش و بدر شاکر السیاب از شاعران پایداری عرب در عراق و در مقابل دیکتاتوری حزب بعث که شهرت بسیاری دارند.
هدایتی در ادامه گفت: فلسطین در کشور ما به عنوان یک ارزش شناخته می شود نه فقط به عنوان شعر مقاومت. پس در بین شاعران ما، مساله فلسطین همچون قیام عاشورا که آن هم در راستای شعر پایداری محسوب میشود، به عنوان یکی از ارزشهای انقلاب اسلامی مطرح است و هر بار که مساله فلسطین جان تازهای میگیرد یا انتفاضه جدیدی شکل میگیرد، شعر فلسطین و مقاومت نیز در کشور ما هیجان میگیرد بین شاعران ما، مساله فلسطین همچون قیام عاشورا که آن هم در راستای شعر پایداری محسوب میشود، به عنوان یکی از ارزشهای انقلاب اسلامی مطرح است و هر بار که مساله فلسطین جان تازهای میگیرد یا انتفاضه جدیدی شکل میگیرد، شعر فلسطین و مقاومت نیز در کشور ما هیجان میگیرد. با توجه به اهمین موضوع فلسطین همایشهای بسیاری در این حوزه شکل گرفته و شاعران بسیار زیادی در این حوزه مطرح شده اند.
این پژوهشگر شعر مقاومت با اشاره به طوفان الاقصی ادامه داد: درسالی که گذشت، با اتفاقاتی که در فلسطین بعد از طوفان الاقصی افتاد، یک موج بسیار عجیبی در شعر فلسطین شکل گرفت. یکی به انگیزه مقاومت و یکی هم به دلیل شرح مظلومیتی که در غزه وجود داشت. کشتار بی رحمانهای که توسط صهیونیستها شکل گرفت، وجدانهایی را به درد آورد که طبیعتا شاعران هم از این قاعده مستثنی نبودند و حتی شاعرانی که پیش از طوفان الاقصی دغدغه شعر مقاومت را نداشتند، وارد این عرصه شدند و یک موج بسیار گستردهای درباره شعر فلسطین به نمایش گذاشته شد.
هدایتی به بیانات مقام معظم رهبری در خصوص ترجمه اشعار ایرانی به عربی اشاره کرد و گفت: با توجه به گستردگی رسانه در سالهای اخیر، موج ادبی با موج رسانهای همراه شده است و طبیعتا یک انقلابی در شعر مقاومت فلسطین و در شعر فارسی درباره فلسطین شکل گرفته است. تا آنجایی که اطلاع داریم در شعر عرب و ادبیات عرب هم، استقبال گستردهای به سمت شعر مقاومت به وجود آمد که مقام معظم رهبری هم بر ترجمه آن آثار توصیه کردند. اما مبنای بحث ایشان این بود که شعر مقاومت ما هم باید به زبانهای دیگر ترجمه شود و این همه شعر که درباره فلسطین نوشته شده، متاسفانه به دست عرب زبانان و حتی مردم فلسطین نمیرسد.
وی افزود:عرب زبانان نمی توانند با زبان فارسی ارتباط بگیرند و ترجمه جدی هم از این شعرها وجود ندارد. در گذشته روزنامههایی مثل الوفاق شعرهایی که در ادبیات شاخص بود، ترجمه میکردند و در آن روزنامهها منتشر میشد که آن هم متاسفانه دنبال نمیشود و از شعر فارسی که جدیترین شعر را درباره فلسطین در چهل سال گذشته یا حتی قبل از آن دارد، به دست عربزبانان نمیرسد. ناگفته نماند که غنای شعر فارسی در جاهایی از خود ادبیات عرب بالاتر، برجستهتر و از درونمایههای گستردهتری برخوردار است. شعرهایی با درون مایههایی از خشم، اندوه، مقاومت است و همچنین امید به پیروزی و مسلم دانسته شدن شکست رژیم صهیونیستی در ادبیات ما بسیار چشمگیر است و شاید بسیاری از شاعران عرب را به آزاد شدن سرزمین فلسطین و قدس شریف امیدوار کرده است.
رزمندگان عرب باور کردند که می شود در مقابل ظلم صهیون ایستاد. در حالی که قبلا تنها هدفشان این بود که با کشته شدنشان نشان دهند که به آنها ظلم شده و انتفاضه فقط این بود که مثلا چند سنگ پرتاب شود و به مردم دنیا بگویند که ما هستیمهدایتی در ادامه سخنان خود گفت: اگر زبان فارسی بتواند خودش را به دست عربزبانان شعر مقاومت و دوستداران شعر مقاومت برساند، متوجه خواهند شد که چهل سال است که این امید و تلاش در شعر مقاومت و ادبیات فارسی ایران وجود دارد. انگیزههای پیروزی رزمندگان ما در جبهه مقاومت با شاعران مقاومت تقویت میشود و رزمندگان عرب باور کردند که می شود در مقابل ظلم صهیون ایستاد. در حالی که قبلا تنها هدفشان این بود که با کشته شدنشان نشان دهند که به آنها ظلم شده و انتفاضه فقط این بود که مثلا چند سنگ پرتاب شود و به مردم دنیا بگویند که ما هستیم و کشور ما اشغال شده است، بدون اینکه امیدی داشته باشند و این قدرت شعر است. سرودههای ارزشمندی سروده شد و ترانه های مقاومت زبانزد عام و خاص شد. در مقابل این پیروزی یک شکست هم وجود دارد و آن این است که مسؤولین فرهنگی در عرصه رسانه و کتاب و ترجمه برای رساندن این شعرها به دست مردم فلسطین کاری انجام ندادهاند.
این شاعر حوزه مقاومت در پایان درباره اهمیت و رشد آثار شعر مقاومت گفت: سمینار و همایش هایی تحت عنوان شعر به زبان فارسی به اندازه کافی برگزار شده و اشعار به اندازه کافی شنیده شدهاند. آنچه اهمیت دارد این است که سمینارها به صورت بین المللی برگزار شود تا به گوش حقطلبان برسد و از همینجا اهمیت پیوند شعر با رسانه نیز دیده میشود. طبیعتا چون کمیت اشعار بالا رفته نمیتوانیم بگوییم کیفیت بالاتری هم دارند . اما با توجه به تعداد اشعار باید از بین آنها گزیدهای انتخاب شوند که شاعران برجسته و اشعار برجسته شناخته شوند، ضمن اینکه کمیت زیاد اشعار خودش ارزشمند و محرک مقاومت است.
کد خبر 6093757 الناز رحمت نژاد