به نقل از «ایران اکونومیست»

اشعار ترکی شهریار مسیری نو در ادبیات این زبان گشود

تاریخ انتشار: ۲۷ شهریور ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۶۷۶۵۹۰

ایران اکونومیست - به گزارش ایران اکونومیست؛ سید محمدحسین بهجت تبریزی (1285تا 27 شهریور 1367) متخلص به شهریار شاعر مطرح معاصر در سرودن انواع گونه‌‌های شعر فارسی تبحر داشت. اما بیشتر از دیگر گونه‌‌ها در غزل شهره بود و از جمله غزل‌‌های معروف او می‌‌توان به «علی ای همای رحمت» و «آمدی جانم به قربانت» اشاره کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی که سرودن شعر را بر اساس بعضی تذکره‌ها از سنین کودکی آغاز کرد، در جوانی و بعد از تامل در آثار شعرای متاخر به ویژه حافظ، فراز و فرودهای زندگی و رفت و آمد در محافل شعری و آشنایی با بسیاری شاعران معاصر هم روزگار خود؛ از جمله نیما یوشیج و امیری فیروزکوهی به مهارتی دست یافت و غزل‌هایی سرود که از قله‌های مهم ادب فارسی به شمار می‌آیند. با وجود این، شاید بیش از آثار فارسی اشعار ترکی شهریار مشهور باشند؛ منظومه «حیدربابایه سلام» یا «سهندیه» از جمله اشعاری است که نه تنها هموطنان ترک زبان بلکه فارسی زبانان نیز می‌خوانند و از خواندن آن لذت می‌برند.
در مورد خصوصیات شعری آثار استاد شهریار به ویژه اشعار ترکی وی، توجه او به رویدادهای تاریخی در شعر و با دکتر اسماعیل امینی گفت‌وگو کرده ایم که خود هم شاعر، منتقد و استاد دانشگاه است، هم زبان ترکی زبان مادری اوست.
اسماعیل امینی  در مورد دلیل شهرت اشعار ترکی استاد شهریار توضیح داد: حجم اشعار ترکی استاد شهریار به اندازه اشعار فارسی وی نیست؛ ولی غالب اشعار وی مسیر جدیدی در شعر ترکی گشوده است.

**اشعار ترکی شهریار مسیری نو را در شعر ترکی
وی ادامه داد: برای نمونه شعر «حیدربابایه سلام»، از نظر وزن عروضی و هجایی (وزن اشعار ترکی) و تلفیق زبان گفتاری و نوشتاری راه جدیدی در شعر ترکی است، پیش از این شعری به این گستردگی که وزن عروضی و هجایی را با هم تلفیق کرده باشد سراغ نداریم؛ به لحاظ محتوایی هم مجموعه‌ای از آداب و رسوم و شیوه زندگی مردم آذربایجان را دربر می‌گیرد و از نظر موضوعی، زبانی و بلاغی بسیار قابل توجه است.
نویسنده کتاب «جلسه شعر» اضافه کرد: همچنین مجموعه «سهندیه» که در واقع نامه‌ای منظوم است خطاب به «بولود قاراچورلو» شاعر هم روزگار شهریار و متخلص به سهند، شعر آزاد ترکی است که وزن عروضی بلند و کوتاه دارد. زبان این شعر فخیم، فاخر و زبان ادیبانه ترکی است؛ در حالیکه بیشتر اشعار ترکی پیش از این تحت تاثیر سنت‌‌های سه زبان فارسی، عربی و ترکی و آمیزه‌ای از این سه زبان بوده است. شیوایی زبانی با وزن شورانگیز و وجود دامنه گسترده ای از آداب و رسوم ترکی این شعر را به بیانیه ای فرهنگی و هنری درباره عشق، هنر، دین و وطن تبدیل کرده است.
وی با اشاره به خصوصیات زبانی این شعر نیز گفت: شعر سهندیه از نظر زبانی نحو خاصی دارد؛ طوری که درک آن برای افرادی که زبان ترکی عادی را بلد هستند ممکن نیست و درک کامل آن به خواندن متون ادبیات ترکی وابسته است.
اسماعیل امینی تاکید کرد: با اینکه این شعر نامه‌ای منظوم خطاب به فردی خاص است، مخاطب آن همه علاقمندان اهل فرهنگ و هنر می‌توانند باشند.
این استاد دانشگاه با اشاره به دیگر اثر استاد شهریار اظهار داشت: «بهجت آباد خاطره سی» نیز در غزل عاشقانه ترکی راه تازه‌ای را باز کرده است که بسیاری شاعران دیگر از آن استقبال کرده‌اند و نزدیک به هزار نظیره برای آن سروده شده است.

**همه شاعران اشعار خوب، متوسط و ضعیف دارند
وی در پاسخ به این سوال که آیا وجود اشعاری با اشارات تاریخی دقیق؛ مانند نامه‌ای به انیشتین، پیام دانوب یا قهرمانان استالینگراد در آثار فارسی استاد شهریار نقطه ضعفی برای آثار وی است نیز گفت: در شعر اصل این است که شاعر با خودش روراست باشد و شعرش نقاب نداشته باشد، آنچه به ذهنش می‌رسد و عواطفش را در قالب شعر بروز دهد.
صاحب کتاب «تبسم دوست» اظهار داشت: شاعر مانند سیاستمدار ژست نمی‌گیرد؛ هنرمند؛ به ویژه شاعر اصلا توجه نمی‌کند در آینده در مورد شعر او چه خواهند گفت و چه نخواهند گفت، قطعا برخی آثار جاودانه است و برخی از بین می‌رود.
وی ادامه داد: این خصوصیت در آثار همه شاعران دیده می‌شود و حتی در آثار حافظ بعضی غزل‌ها نامه منظوم و خطاب به حاکم وقت است و هنوز در تاریخ باقی مانده است، استاد شهریار هم چنین آثاری دارد؛ مانند غزل «بیداد رفت لاله بر باد رفته را/ یا رب خزان چه بود بهار شکفته را» که در رثای دختر جوانی که درگذشته سروده است.
امینی تاکید کرد: شاعران بزرگ به دلیل آثار شاهکار خود ماندگار می‌شوند وگرنه همه آنها آثار متوسط و روزمرگی‌ها را دارند و در مجموع تعداد شاهکارها زیاد است. اگر از حافظ 400 غزل باقی مانده، شاید او چهار هزار غزل سروده ولی همه را نگه نداشته است، کما اینکه در مورد بعضی شعرا از جمله صائب تبریزی کثرت آثار دیده می‌شود.

**تاثیر هم‌زمانی و درزمانی زبان، فرهنگ و هنر محیط بر شعرای مطرح
وی در پاسخ به این سوال که چطور استاد شهریار با وجود متاثر بودن از شعرای بزرگ متاخر مانند حافظ و سعدی، رابطه خوبی هم با نیما دارد و شعر نیمایی خوب هم در آثارش هست، توضیح داد: هر شاعری با پشتوانه زبانی، فرهنگی و هنری محیط هم‌زمانی و درزمانی خود کار می‌کند و باید بر این خصوصیات اشراف داشته باشد.
نویسنده کتاب «نشر اکاذیب» ادامه داد: به همین دلیل هم رد شعر حافط و سعدی و خاقانی در آثار استاد شهریار دیده می‌شود و هم شعر نیما، اما در هر کدام لحن شخصی خود را دارد و از منظر جهان‌بینی خود دنیا را توصیف می‌کند.
وی گفت: برای نمونه شعر اخوان که وفادارترین شاعر به رهاوردهای شعر نیمایی است، از شعرای متقدم نیز بسیار متاثر است.
امینی در مورد اینکه چرا بعد از شهریار شاعری که به هر دو زبان ترکی و فارسی شعر خوب سروده باشد سراغ نداریم، به ویژه با وجود شعرایی مانند حسین منزوی، گفت: اول اینکه شعرایی داریم که در هر دو این زبان‌ها شعر سروده باشند و در مجموع مقایسه شعرا درست نیست.
وی افزود: ولی در مورد مرحوم منزوی مجموعه شعر ترکی «دومان» از وی منتشر شده که اشعار ترکی او را دربر می‌گیرد و من گواهی می‌دهم تراز شعر ترکی وی بسیار بالاست، شعرهای ترکی وی عالم دیگری است و می‌توان تصور کرد حسین منزوی که شعر فارسی سروده و کسی که اشعار ترکی را سروده دو نفر هستند.

**روزگار ما روزگار شعر نخواندن است
اسماعیل امینی در مورد دلیل معرفی نشدن این شاعران یا حتی اشعار ترکی مرحوم منزوی نیز گفت: روزگار ما روزگار مد است، شعر را یا از هم می‌شنویم یا توی اینترنت می‌خوانیم، از روی آثار این بزرگان نمی‌خوانیم.
وی با اشاره به شعرای دیگر ادامه داد: این موضوع در مورد شعرای دیگر مانند سپهری، اخوان و نیما نیز صادق است؛ بسیاری از دوستداران نیما نمی‌دانند که او سه هزار رباعی دارد یا حتی یک رباعی از نیما بلد نیستند. حتی گاهی دانشجوی ادبیات شعر حافظ را که 400 غزل هم بیشتر ندارد و در یک روز هم می‌توان خواند، نمی‌شناسد.

**شعر از زمان و مکان منتزع است
امینی در مورد تاثیر رویدادهای مختلف زندگی شهریار بر شعر وی نیز گفت: این حرف‌ها جزء نقد ادبی به حساب نمی‌آید و بیشتر حرف‌های روزمره است، در نقد ادبی با متن سروکار داریم و تفسیر شعر بر اساس موضوعات و ربط دادن موضوعات به وقایع تاریخی درست نیست.
وی افزود: شعر انتزاع از زمان و مکان است و آن را به مصادیق مشخص نمی‌توان برگرداند، در واقع شعر تبدیل اتفاقی گذرا به رخدادهای جاودانه است که همه جا قابل تاویل و تفسیر باشد مانند شعر حافظ.

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: اشعار ترکی شهریار ادبیات

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۶۷۶۵۹۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

موزه نادر، خانه‌ای برای ادب‌ورزی/ مهمانی هر روز هفته با یار مهربان

گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، ونوس بهنود- در گوشه‌ای از اراضی عباس‌آباد یادگاری از نویسنده نامدار‌ایرانی برجای مانده که به تعبیر کسانی که او را می‌شناسند نه تنها باید آثارش را با شور مزمزه کرد بلکه باید نگاهش به زندگی را زیست.نادر ابراهیمی همچنان در کنار کتاب‌دوستان است.

متولد 1315 و متوفی در سال1387. فارغ التحصیل رشته زبان انگلیسی از دانشگاه تهران. نویسنده، داستان نویس، مترجم، فیلمساز و پژوهشگر. القابی که به خودی خود موجب نشده است تا خیل عظیمی ‌‌از جوانان امروز و دیروز به آثار نادر ابراهیمی‌‌ روی بیاورند. از سال 98 که بخشی از لوازم شخصی و کتب وی در گوشه‌ای از خانه شعر و ادبیات به نمایش در آمد، فضا نیز برای معرفی هر چه بیشتر او به علاقه‌مندان به کتاب فراهم شد.

بعد از فوت ‌این نویسنده به همت و پیشنهاد همسرش فرزانه تهرانی مقدم آثار وی در خانه شعر و ادبیات موزه‌ای را از آن خود ساخت. هر چند شیوع کرونا موجب شد تا رونق ‌‌این مجموعه کمی ‌‌با تأخیر مواجه شود اما در نهایت خانه‌ای برای نادر ابراهیمی ‌شکل گرفت تا زمینه‌ساز معرفی هر چه بهتر وی باشد.

5 هزار جلد کتاب از کتابخانه شخصی

موزه نادر ابراهیمی ‌‌یک کتاب درس است. اشیا بی‌جانی که هر یک بخشی از زندگی و عقاید نویسنده کرمانی را نمایان می‌سازد، جانی تازه به رگ‌های بازدیدکننده می‌بخشد.‌این مجموعه تداعی چگونه زیستنی است که نادر در کتاب‌های خود تلاش می‌کرد به مخاطب انتقال دهد. وی که از 15 سالگی نوشتن را آغاز کرد در «چهل نامه کوتاه به همسرم»، «بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم»، «خانه‌ای برای شب»، «ابن مشغله» و «ابوالمشاغل»، «یک عاشقانه آرام»، «مردی در تبعید ابدی» ، «آرش در قلمرو تبعید»، «بر جاده‌های آبی سرخ» و «تضادهای درونی» نظر عموم مردم و اهالی شعر و ادب را به خود جلب کرد و جوایز متعددی را از آن خود ساخت.

علاوه بر معرفی آثار وی در‌این مجموعه، 5 هزار جلد از کتابخانه شخصی شاعر و نویسنده جانمایی شده است. اما‌‌ این‌ها نیز به تنهایی گویای عقاید متعالی وی نیست. لوازم شخصی و نوع زندگی منظم، همراه با برنامه ریزی و تربیت اخلاقی و فکری بازدیدکننده را متوجه خلأ‌هایی می‌سازد که در تکاپوی زندگی روزمره به فراموشی سپرده است. نادر ابراهیمی ‌‌با انضباط و تعهد و به قول خودش عشق و‌ایمان، آثاری را به جای گذاشته که چندین نسل از کتاب دوستان ‌‌ایرانی را سیراب کرده است.در لوح‌های تقدیر و جوایز ملی و بین‌المللی توجه کارشناسان و خبرگان داخلی و خارجی به آثار او دیده می‌شود. بر خلاف شعرا و نویسندگان دیگر، موزه نادر ابراهیمی ‌‌در خارج از خانه وی دایر شده و با‌این وجود آن ارتباط معنوی با نویسنده در آثار وی برقرار است.

توجه به تربیت کودکان

دو ساعت ورزش، 30 صفحه خواندن متن، یک ساعت خدمت و عبادت، یک ساعت بازی با رایکا(دخترش).

این برنامه روزانه که در پانویس آن آمده مهربانی، ادب،‌ایمان، آرامش، طهارت، پرهیز، کار، کار، کار، کار، گویای توجه نویسنده به تربیت قلبی و فکری خود است.

در عین حال از خدمات نادر ابراهیمی ‌‌به یادگار گذاشتن کتاب‌های ارزنده ویژه کودکان و نوجوانان بود. کتبی مانند «دور از خانه»، «کلاغ‌ها»، «سنجاب‌ها» و «قصه گل‌های قالی» . فعالیت حرفه‌ای وی برای ادبیات کودک با تأسیس موسسه «همگام با کودک و نوجوان» آغاز شد که بعدها‌‌ این مجموعه عنوان ناشر برگزیده آسیا و ناشر برگزیده نخست جهان را کسب کرد.

وی همچنین تصویرگری کتب کودک از جمله کتاب‌های «راه دور»، «گل هفت رنگ»،  و «ما بوته گل سرخ را از خواب بیدار کردیم» در کارنامه وی می‌درخشد.

در عین حال که نادر ابراهیمی ‌‌آثار درخشانی برای کوچک و بزرگ خلق کرده است بخشی ازفعالیتش نیز مربوط به نوشتن فیلم نامه‌ها اختصاص داشت. می‌توان به فیلمنامه‌های «آخرین عادل غرب» و «صدای صحرا»، «روزی که هوا‌‌ایستاد»، «سفرهای دور و دراز‌هامی‌ ‌و کامی‌در وطن» نیز اشاره داشت.

غربتی پرمعنی

نادر ابراهیمی ‌یکی از فاتحان قله ادبیات فارسی است. صعود بر قلب مخاطب و پا نهادن بر موانع و سخت کار کردن از ویژگی‌های آثار خلق شده  نویسنده برگزیده ادبیات داستانی  است. اما به مانند بسیاری از چهره‌های فرهنگی و هنری غربتی پرمعنی همچون غباری بر روی آثار وی نشسته است. در وضعیتی که خلأ معنی و محتوا در کتاب و در آموزش عمومی‌‌ بیداد می‌کند، آثار نویسندگانی چون نادر ابراهیمی ‌‌آنچنان که باید دستاویز تربیت روحی و فکری جامعه نیست.

در واقع به جای معرفی چهره‌هایی همچون ابراهیمی،‌این خود علاقه‌مندان به کتاب هستند که جستجو کرده و پی به گنجینه‌های فکری آن‌ها می‌برند. هر چند باید اقدام همسر شاعر را در زنده نگه داشتن ظرفیت تربیتی نادر ابراهیمی‌‌پاس داشت اما شعرا و نویسندگان بیش از‌این‌ها می‌بایست مورد توجه قرار گرفته و آثارشان دستمایه تولید آثار هنری دیگر باشد.

کتابخانه کودک و نوجوانی که از آثار‌این نویسنده سهمی ‌ندارد یا صنعت سینمایی که فیلم‌نامه‌های وی را در گوشه‌ای بایگانی کرده است و امروز از ضعف فیلمنامه گله و شکایت دارد و گردهمایی‌های فرهنگی که از قدرت و آموزه‌های فکری نویسندگانی چون او بی‌بهره است، به منزله جهالت و بی‌توجهی به میراث معنوی است. نویسنده سال‌ها و دهه‌ها از عمر خود را با دقت و تلاش مستمر برای نوشتن کتاب و فیلم‌نامه صرف کرده است، پژوهش کرده و هر آنچه لازم بوده و لازم دیده را در کتب خود آورده است و امروز نباید صرفاً، کتاب یک عاشقانه آرام وی به عنوان کادوی عشاق به یکدیگر مورد توجه قرار گیرد.

مهمانی هر روز هفته یار مهربان

خانه شعرا و نویسندگان منزلگاه گنجینه‌های معنوی و فکری ماست اگر سری نزنیم گرد غفلت بر روح و روانمان خواهد نشست و ما را از اصلمان دور خواهد ساخت.

رئیس خانه شعر و ادبیات در خصوص معرفی آثار فاخر ادبیات‌ ایرانی در این مجموعه و در خانه موزه نادر ابراهیمی به خبرنگار آنا گفت: در همه دنیا کتاب و ادبیات دو موضوع تنیده در هم است و 70 درصد کتاب‌های منتشره در دنیا به ادبیات مرتبط است. با‌ این پیش فرض ما هر روز برنامه داریم. شنبه‌های روایت‌خوانی، یکشنبه‌های مثنوی‌خوانی، دوشنبه‌های شعر و سه شنبه‌های داستان.

مهدی قزلی تاکید کرد: علاقه‌مندان می‌توانند به صورت رایگان در‌این نشست‌ها شرکت کرده و لذت خواندن را تجربه کنند. حتی نویسندگان می‌توانند کتاب های خود را در‌این جلسات خوانده و نظر عموم را دریاف کنند.

وی با اشاره به خواندن کتاب همراه با حضور نویسندگان اضافه کرد: در کتابخانه نادر ابراهیمی ‌هم که نوعی از قفسه باز است افراد می‌توانند در محل مطالعه کنند و حتی می‌توانند کتاب های ارزشمند ‌این نویسنده را بخوانند.

رئیس خانه شعر و ادبیات به تولید ویدیو و محتواهایی جهت درج در شبکه های اجتماعی و حتی معرفی کتاب‌ها از طریق صدا و سیما اشاره کرد و گفت: به عنوان مثال برنامه‌های 10 کتاب که در دهه فجر با هدف معرفی 10 کتاب مرتبط با انقلاب اسلامی ‌برگزار شد و یا برنامه «کتابم» که معرفی 34 کتاب توسط نویسندگان در دوره قبلی نمایشگاه کتاب بود.

وی به معرفی 80 کتاب در نمایشگاه کتاب امسال اشاره کرد و گفت: در معرفی آثار خوب و یا‌ آینده دار تمامی‌ ظرفیت خود را به کار بسته‌ایم. ضمن ‌اینکه ما در حوزه نشر فعالیت نداریم و هدف معرفی کتاب‌ها است و به جای چاپ و نشر به دنبال کتابخوانی هستیم.

قزلی معتقد است به اندازه کافی کتاب خوب برای خواندن داریم و همچنان کتاب‌هایی نوشته می‌شود که ارزش خواندن را داشته باشد. به دلیل افزایش کمیت کتاب‌ها پیدا کردن کتاب خوب سخت شده است. در گذشته فقط افراد حرفه‌ای در حوزه نشر کتاب فعالیت داشتند امروز هر فردی قادر به چاپ کتاب خوب است.

رئیس خانه شعر و ادبیات ‌این وضعیت را اقتضای زندگی امروزی دانست و گفت: ما در دوره تلاطم اطلاعات هستیم. کتاب‌های زیادی برای خواندن است و هدف ما معرفی کتاب‌های مناسب برای تمامی‌ اقشار است و‌اینکه بتوانیم کمک حال کسانی باشیم که به دنبال مطالعه کتاب هستند و تلاش می‌کنیم به ‌این سوال پاسخ دهیم که کدام کتاب برای کدام مخاطب مناسب است.

انتهای پیام/